Monografia Chorzów Tom 1: Środowisko geograficzne

  Chorzów: Środowisko geograficzne

  Autor: red. A. Hibszer i J. Runge

  Wydawnictwo: Muzeum w Chorzowie

  Rok wydania:2017

  Liczba stron: 428

  Cena: 40 zł

Niniejsza publikacja jest to dla Chorzowa opracowaniem o charakterze pionierskim. W tomie omówiono położenie geograficzne Chorzowa, rzeźbę terenu, warunki klimatyczne, wody powierzchniowe i podziemne, gleby, świat roślin i zwierząt, a także krajobraz kulturowy. Książka napisana została przez zespół badaczy pracujących pod kierunkiem profesorów: Adama Hibszera i Jerzego Rungego. Poza wymienionymi redaktorami naukowymi wśród autorów są: dr hab. Renata Dulias, dr Mieczysław Leśniok, dr hab. Mariusz Rzętała, dr Maria Fajer, dr hab. Adam Rostański, prof. Aleksander Herczek i dr Katarzyna Pukowiec-Kurda.
Książka jest niezwykle bogato ilustrowana.

Spis treści

Słowo wstępne – Andrzej Kotala 17

Wprowadzenie – Adam Hibszer, Jerzy Runge 19

Położenie geograficzne – Renata Dulias 21

Budowa geologiczna – Renata Dulias 27

Blok górnośląski 27

Zapadlisko górnośląskie 27

- Serie litostratygraficzne 27

- Tektonika utworów karbonu 37

Monoklina śląsko-krakowska 38

Pokrywa kenozoiczna 42

Surowce mineralne 45

Rzeźba terenu – Renata Dulias 51

Regiony geomorfologiczne 52

Antropogeniczne przeobrażenia rzeźby terenu 57

Warunki klimatyczne – Mieczysław Leśniok 69

Wybrane elementy klimatu 72

- Warunki termiczne 72

- Wilgotność powietrza 74

- Prędkość i kierunek wiatru 75

- Opady atmosferyczne 76

Zanieczyszczenie powietrza 77

- Zanieczyszczenia pyłowe 78

- Zanieczyszczenia gazowe 79

- Kwaśne deszcze 82

Warunki topoklimatyczne 82

- Charakterystyka topoklimatyczna 85

- Walory topoklimatyczne 86

Wody powierzchniowe i podziemne – Mariusz Rzętała 88

Wody powierzchniowe 89

- Cieki powierzchniowe 91

- Zbiorniki wodne 100

- Mokradła 124

Wody podziemne 127

Źródła i nieskoncentrowane wypływy wód podziemnych 133

Zanieczyszczenie wód 134

Użytkowanie wód 151

- Hodowla ryb i innych organizmów wodnych 152

- Zaopatrzenie w wodę 153

- Odprowadzanie ścieków 163

- Wypoczynek, rekreacja, ochrona przyrody 170

Gleby i przekształcenia pokrywy glebowej – Maria Fajer 173

Gleba w środowisku zurbanizowanym 173

Struktura użytkowania gruntów 178

Pokrywa glebowa 180

- Gleby leśne 185

- Gleby użytkowane rolniczo 189

Antropogeniczne przekształcenia gleb 192

- Gleby urbiziemne 195

- Gleby industrioziemne 204

Świat roślin i zwierząt – Adam Rostański, Aleksander Herczek 218

Aktualny stan szaty roślinnej i świata zwierzęcego na tle historycznych przemian w środowisku przyrodniczym 218

Prawne formy ochrony przyrody 231

- Zespół przyrodniczo-krajobrazowy Uroczysko Buczyna 233

- Zespół przyrodniczo-krajobrazowy Żabie Doły 240

Tereny zieleni urządzonej (parki i zieleńce) 253

- Park Śląski (Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku im. gen. J. Ziętka) 253

- Zespół akwenów Amelung w Chorzowie II 260

- Park Róż 264

- Park Redena (park na Górze Wyzwolenia) 267

- Park Hutników 270

- Park pod Kasztanami 271

- Dolina Górnika 272

Krajobraz i jego przemiany – Katarzyna Pukowiec-Kurda 276

Ewolucyjne przemiany krajobrazu kulturowego 277

- Okres prahistoryczny i antyczny (15 000–500 n.e.) 279

- Okres średniowiecza (500–1526) 280

- Okres gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej (1526–1848) 283

- Okres intensywnego uprzemysławiania (1848–1945) 285

- Okres Polski Ludowej (1945–1989) 289

- Współczesne kształtowanie krajobrazu kulturowego miasta (od 1989) 291

Ocena aktualnego stanu krajobrazu kulturowego Chorzowa 296

- Elementy pokrycia terenu 296

- Typologia krajobrazu kulturowego 299

Charakterystyka wybranych obiektów w krajobrazie miasta 312

Literatura i materiały źródłowe 333

Streszczenie 354

Spis rycin 371

Spis fotografii 383

Spis tabel 419

Indeks rzeczowy 423